De invloed van honden op de kust

Wandelen door de duinen door Harry Schuitemaker
Wandelen door de duinen door Harry Schuitemaker

De aanwezigheid van honden zorgt voor meer verstoring van broedende strandplevieren. Dat is de conclusie uit recent onderzoek van de universiteit van Valencia. Is de hond dan niet meer welkom in de duinen of op het strand? Dat gaat ook weer wat ver. Duinbehoud denkt dat er in delen van het duingebied plaats is voor honden. Dat vraagt wel om de juiste inspanningen van beheerders en hondenbezitters.

De resultaten van het onderzoek in het Mediterrane duingebied zijn duidelijk. Mensen die in het gebied dwars door de duinen doorstaken naar het strand, deden 47% van de aanwezige broedende plevieren opschrikken. Maar als ze een hond bij zich hadden, verdubbelde het aantal opgeschrikte vogels naar 94%. Het verschil was nog groter als men via de officiële wandelpaden doorstak: 13% verstoring zonder hond tegenover 80% mét hond. Bij te veel verstoring verlaat een strandplevier zijn nest voorgoed, waardoor de broedpoging mislukt.

Bergeend door Adriaan Dijksen, Foto Fitis.
Bergeend door Adriaan Dijksen, Foto Fitis.

In Nederland zijn het niet alleen de strandplevieren die worden verstoord door loslopende honden. Ook andere kustvogels zoals de scholekster en bergeend hebben er last van. Vaak komen deze vogels niet eens tot het uitbroeden van de eieren, omdat de verstoring al plaatsvindt voordat de eieren zijn gelegd.

Stress

Dat honden voor verstoring van fauna kunnen zorgen, is geen nieuws. In 2014 voerde Bureau Waardenburg voor de gemeente Amersfoort een literatuurstudie uit naar de effecten van honden op natuur. Daarin wordt deze verstoring ook beschreven. Vanwege hun onvoorspelbare gedrag worden (vooral loslopende) honden door wilde dieren als een bedreiging ervaren. Dat brengt een stressreactie teweeg en het dier slaat op de vlucht. Bekende slachtoffers zijn reeën die in paniek vluchten en vast komen te zitten in hekwerken.

Als de verstoring in een gebied langdurig is, bijvoorbeeld omdat er veel honden komen, nemen plaatselijke populaties van wilde dieren af. Dat komt door stressgerelateerde individuele sterfte, door verminderd broedsucces (zoals bij vogels die op de grond broeden) of doordat dieren het gebied permanent verlaten. Het effect is groter in open gebieden, zoals duinen, waar dieren zich minder goed kunnen verschuilen.

Hondenpoep

De studie van Bureau Waardenburg noemt nog een belangrijke negatieve invloed van honden op de natuur: hun poep en plas. Een hondendrol langs het duinpad is niet alleen een onsmakelijk gezicht, het is ook een gezondheidsrisico. Hondenpoep bevat ziekteverwekkers, waaronder bacteriën en virussen, die schadelijk zijn voor de gezondheid van mens en dier. Via hondenpoep kunnen bijvoorbeeld salmonella en parasitaire wormen aan mensen worden overgedragen.

In hondenpoep en -plas zitten ook voedingsstoffen, zoals nitraten en fosfaten, die de bodem verrijken. Als de bodem te voedselrijk wordt, krijg je een eentonige begroeiing van snelgroeiers als de brandnetel die andere planten in de verdrukking brengen. De biodiversiteit in het gebied neemt af.

De ziekteverwekkers en voedingsstoffen uit de hondenpoep kunnen door afspoeling in het oppervlaktewater terechtkomen. Daar dragen ze bij aan ongewenste algengroei en gezondheidsrisico’s voor mens en dier.

Hoe kijkt Duinbehoud aan tegen honden in het duingebied?

Wij vinden dat loslopende honden niet thuishoren in natuurgebieden, maar in daartoe aangewezen hondenlosloopgebieden. Voor aangelijnde honden geldt: in sommige gebieden kun je ze toelaten, in andere gebieden niet of niet het hele jaar. Hondenpoep moet altijd direct worden opgeruimd door de hondenbezitter.

De uitwerking kan per gebied verschillen en hangt ook af van de historische situatie. In duingebieden waar van oudsher al een verbod geldt voor honden moet je geen honden gaan toestaan, want dan krijg je ze nooit meer weg. In duingebieden waar honden wel zijn toegestaan, kun je werken aan gedragsverandering van het baasje: honden vaker aanlijnen en overal hondenpoep opruimen.

Wat kun je als duinconsulent doen?

Merk je dat maatregelen zoals aanlijnplicht en opruimplicht in jouw duingebied niet altijd worden nageleefd? Het is lastig om álle hondenbezitters te bereiken, maar ga in gesprek met hondenuitlaatservices uit je omgeving. Leg ze uit waarom die maatregelen belangrijk zijn. Nog mooier: neem ze mee op excursie door het duingebied en leg uit waarom op bepaalde plekken de hond niet welkom is of aangelijnd moet worden. Zo leg je met begrip van het waarom de basis voor medewerking.

Gerelateerde berichten

In Hoek van Holland wordt een omvangrijk natuurherstelproject uitgevoerd door het Zuid-Hollands Landschap.
Het klinkt tegenstrijdig: duinen versterken door er kerven in te maken! Toch is dat wat Rijkswaterstaat, waterschappen en duinbeheerders af en toe doen. Het is wel maatwerk, de ene kerf is de andere niet!
Zandhaarmos is een soort mos dat je op veel plaatsen kunt zien; vooral in droge heide, zandverstuivingen en open zandige plekken.