De Strandplevier is, zijn naam zegt het al, een vogel die leeft op het strand. Hij behoort tot de steltlopers en is iets kleiner dan een spreeuw. De strandplevier zoekt zijn voedsel, als insecten, slakjes, kreeftjes, tussen het aanspoelsel en langs de waterkant. Hij bouwt zijn nest op schelpenbankjes tussen heel jonge duintjes, en brengt daar zijn jongen groot. Door de grote recreatiedruk op de stranden en afname van de plaatsen waar jonge duintjes op het strand ontstaan, is de strandplevier, wegens gebrek aan rustige broedplaatsen, heel zeldzaam geworden. Daarom zijn initiatieven gestart om kansrijke stranden in te richten als broedstrand voor de strandplevier en andere strandbroeders. Een voorbeeld hiervan is het project ‘Groene Stranden’, waar Duinbehoud aan meedoet.
Vanaf eind maart keren de strandplevieren vanuit hun overwinteringsgebieden in Zuidwest-Europa en Noordwest-Afrika terug naar de broedgebieden in Nederland, feitelijk het Deltagebied in Zeeland. Sinds de jaren ’70 van de vorige eeuw is hun aantal met 75% afgenomen, op dit moment zijn er minder dan 200 broedparen. Dit komt allereerst omdat de stranden steeds vaker gebruikt worden door mensen. De recreatiedruk wordt elk jaar intensiever, noemen we dat verhullend voor onze houding om geen concurrentie te dulden van ‘vogels’. Daarnaast is er een natuurlijke oorzaak omdat er steeds minder strand is waar nog jonge duintjes ontstaan, die strandplevieren graag gebruiken voor hun broed.
Van oudsher dachten wij mensen dat het belangrijk was om te voorkomen dat duinen zich konden verplaatsen. Tegenwoordig streeft men er echter naar om dat juist te stimuleren door zogenaamd dynamisch kustbeheer. Daardoor krijgt de wind weer vrij spel en verplaatsen duinen zich steeds waardoor continu nieuwe natuur kan ontwikkelen.
Strandplevieren geven de voorkeur aan schelpenbankjes tussen jonge duintjes om te broeden. Ze doen dat ook graag met meerdere koppels en vormen een broedkolonie.
Als de tijd daar is wordt er een kuiltje in het zand gedraaid waarin meestal drie eitjes worden gelegd, die door hun schutkleuren nagenoeg onzichtbaar zijn. Bedoeld om eierrovers als kraaien en meeuwen om de tuin te leiden, zijn ze ook onzichtbaar voor wandelaars met vaak rampzalige gevolgen.
Na een maand komen de eitjes uit waarna vooral het mannetje de kuikens beschermt tegen kou en regen maar ook naderend gevaar. Na weer een maand kunnen de kuikens vliegen. In de nazomer verzamelt de hele groep jong en oud zich voor de rui waarna ze weer naar hun winterverblijf vertrekken.
Strandplevieren hebben het niet makkelijk met ons mensen. Wij zullen ze echt moeten helpen om te overleven. Gelukkig worden daarvoor steeds meer initiatieven genomen.
Bijvoorbeeld op het Zeeuwse Verklikkerstrand, een prachtig natuurlijk aangroeistrand waar volop jonge duintjes worden gevormd, ideaal broedgebied voor de Strandplevier. Staatsbosbeheer heeft, in overleg met de gemeente Schouwen-Duiveland, in 2018 voor het eerst enkele stukken van het Verklikkerstrand afgezet met palen en touw én informatieborden bij de afzettingen geplaatst. Helaas bleek dit niet afdoende voor broedsucces. Half april 2019 heeft Staatsbosbeheer opnieuw delen van het Verklikkerstrand afgezet. Inmiddels was de Vogelbescherming aangehaakt met het project ‘Strandbroeders’, en werd in samenwerking met de Natuur- en Vogelwacht Schouwen-Duiveland de werkgroep ‘Strandbroederhoeders’ opgericht; ook de duinconsulent Schouwen-Duiveland was hierbij betrokken.
De Strandbroederhoeders, herkenbaar aan hesjes en badges, hebben in groepjes van twee op vrijdag en in het weekeinde de wacht gelopen op het Verklikkerstrand. Zij gaven voorlichting aan strandbezoekers, spraken hen aan op ongewenst gedrag, bijv. als ze de hond los lieten lopen op het broedstrand, en monitorden de broedresultaten. Natuurlijk maakten lang niet alle strandplevieren hun nest binnen de afzetting. De Strandbroederhoeders zagen dat nesten buiten de afzettingen snel verloren gingen en daarom is gestart met individuele bescherming van deze nesten. Kleine paaltjes met touw ertussen werden rondom het nest geplaatst en dat werkte goed. Tegen de tijd dat de kuikens verwacht werden, werden kuikendakjes bij de nesten geplaatst; de kuikens kunnen onder de dakjes schuilen als het regent of erg warm is. De bescherming was redelijk succesvol: in de nazomer van 2019 vlogen enkele jonge strandplevieren op het Verklikkerstrand uit.
Dit jaar wordt de bescherming voortgezet en uitgebreid: de afzettingen zijn geplaatst en de Strandbroederhoeders zijn weer actief. Door een financiële bijdrage uit het project ‘Groene Stranden’ zijn gazen nestkooien en wildcamera’s aangeschaft, teneinde de nesten beter te beschermen tegen eierrovers als diverse soorten vogels en marters. Daarnaast lopen er meerdere onderzoeksprojecten die beter inzicht moeten geven in nog effectievere methodes om de strandplevieren te beschermen.
Eind maart zijn de strandplevieren teruggekeerd op het Verklikkerstrand, zelfs meer dan vorig jaar. Wellicht troffen ze als gevolg van het coronavirus een rustiger strand aan dan normaal; elk nadeel heeft ook een voordeel, of zoiets. De Zeeuwse strandbroederhoeders zullen hopelijk straks heel veel meer strandplevieren zien vertrekken.
In samenwerking met Margo van der Meulen, duinconsulent Schouwen-Duiveland.
