In natuurgebieden op de Waddeneilanden zoals Texel en Schiermonnikoog vindt een conflict plaats dat vele duizenden slachtoffers kent. Ook al is de mens aan geen van de twee kanten van het conflict dader of slachtoffer, toch draagt hij zowel schuld als verantwoordelijkheid.
Het gaat bij dit conflict om (verwilderde) katten die op de eilanden jagen op de oorspronkelijke bewoners, zoals bijvoorbeeld de bedreigde Noordse woelmuis, de tapuit, en andere vogels. Een exact aantal is lastig te vast te stellen, maar er wordt geschat dat er per jaar zo’n 50.000 wilde dieren worden gedood door zowel verwilderde katten als huiskatten. Een belangrijke reden waarom het slecht gaat met de grondbroeders in het duingebied.
Tot 2010 was het probleem van katten die joegen op wilde dieren minder groot. Dit komt omdat er tot die tijd op verwilderde katten gejaagd werd. Voor sommigen hard en genadeloos, maar ontegenzeggelijk effectief. In 2010 kwam er echter weerstand vanuit de provincie, politiek en de Dierenbescherming. Duinbehoud heeft actie gevoerd tegen de jacht, maar heeft ook gepleit voor het (diervriendelijk) wegvangen van verwilderde katten. Het bestrijden van katten werd verboden, met als gevolg een grote toename van (verwilderde) katten in de natuur. Hierdoor werden steeds meer wilde dieren slachtoffer.
De gedachte vanuit de Dierenbescherming is dat katten van nature roofdieren zijn en de organisatie is voor een schietverbod. De Dierenbescherming mikt op preventieve oplossingen zoals de kat een belletje omdoen, wat potentiële prooidieren zou waarschuwen. De politiek en provincie zwicht vaak onder druk van de Dierenbescherming en andere organisaties. Dit zal goed bedoeld zijn, maar is een simpele kijk op de situatie. De (huis)kat is geen oorspronkelijke bewoner van eilanden als Texel en Schiermonnikoog. De muizen en de vogels op de eilanden zijn dit wel en zijn niet ingesteld op een plotselinge influx van enkele honderden roofdieren. Dit komt doordat andere roofdieren zoals vossen en wezels ook niet op de eilanden voorkomen en daardoor erg geschikt zijn voor grondbroeders.
Een tapuit met voer in de snavel door Adriaan Dijksen
Na een onderzoek over de schade die de katten aanrichten op Texel zijn er eindelijk ontwikkelingen in het conflict tussen kat en wild. Er recent zijn bijna vijfhonderd huiskatten gechipt op Texel. Hierdoor kunnen verwilderde katten effectiever gevangen en overgeplaatst worden, aangezien deze vanzelfsprekend geen chip hebben gekregen. Overgeplaatste katten worden gesteriliseerd. Andere oplossingen mikken op preventie. Dit kan zijn het ’s nachts en tijdens het broedseizoen binnen laten blijven van katten.
Op Schiermonnikoog loopt de gemeente achter de feiten aan. Reden hiervoor is onder andere dat de druk minder hoog is door het gebrek aan een bekende bedreigde diersoort als de Noordse woelmuis op het eiland. Maar bedreigd of niet, ook hier worden er veel wilde dieren gedood door huiskatten en verwilderde katten. Volgens jurist Arie Trouwborst dwingt Europese regelgeving de gemeente om actie te ondernemen. Wellicht dat via jurisprudentie er meer en sneller actie ondernomen gaat worden. Dankzij het initiatief op Texel steunt het Nationaal Park Schiermonnikoog nu ook ingrijpen op de situatie.
Uiteindelijk is het van belang dat mensen inzien dat hun kat veel schade veroorzaakt buitenshuis. De kat is een roofdier en een exoot op de eilanden en maakt simpelweg veel wilde dieren dood. Een chip en een dichte deur zijn voor nu oplossingen, met wellicht de tip om na de kat over te stappen op een leuke leguaan of wandelende tak als nieuw huisdier.
Het meest noordelijke Waddeneiland Schiermonnikoog is al jarenlang een inspiratiebron voor schrijvers, schilders en andere kunstenaars. Zij komen naar het eiland om daar in rust te werken. Ook zijn er kunstenaars op het eiland gesetteld zoals schilder Romy Dam en beeldenmaker Klasiena Soepboer. Wat inspireert deze kunstenaars precies op Schiermonnikoog?
Even voorstellen
Mijn naam is Klasiena Soepboer (1989), geboren en getogen op Schiermonnikoog. Na de middelbare school op het eiland ging ik naar ‘het vaste land’ om te studeren aan twee kunstacademies: de academie Minerva in Groningen en daarna de Gerrit Rietveld academie in Amsterdam. Hoewel ik het erg naar mijn zin had in Amsterdam, miste ik toch het eilandleven. Vooral bij de wisseling van seizoenen kwam dat gemis naar boven. In de herfst wil ik de natte bladeren ruiken, in de winter wil ik zien hoe hele duinpartijen verschuiven en in de lente wil ik de vogels kunnen horen en de eerste knoppen in de bomen ontdekken. Dus besloten mijn vriend en ik terug te gaan naar het eiland waar we alweer 5 jaar wonen.
Ik ben Romy Dam-Hettenvan, geboren in Zuid-Afrika. In mijn derde levensjaar lopend in de duinen van Vlieland richting de Noordzee heb ik voor het eerst het “wow”gevoel gehad. Ik woon inmiddels 20 jaar op Schiermonnikoog en steeds als ik hier door de duinen naar het strand loop, heb ik weer datzelfde gevoel. Het fijne van dit eiland is dat je direct in verschillende landschappen kunt zijn: kwelders, bos, wad, rif, strand en duinen, het is iedere dag weer anders. In mijn werk word ik dan ook vooral geïnspireerd door de schoonheid van deze schepping.
Klasiena over haar werk
Op het eiland kan ik mijn beroep als kunstenaar het beste uitoefenen. Dit vanwege de rust, maar ook omdat de natuur altijd al een grote inspiratiebron voor me is geweest. Vooral de eeuwenlange relatie tussen mens en natuur vind ik erg interessant. De natuur leert mij te relativeren. Wanneer ik op het strand sta en alles om mij heen beweegt: het zand, de duinen, de zee en de dieren, besef ik hoe klein ik ben in dat geheel. Dit brengt me terug naar de basis. De natuur leert dat controle een illusie is. De vogels gaan hun gang, de golven blijven komen en ook als ik er niet ben, gaat dat gewoon door. Het gevoel dat het individu er niet meer toe doet in dit landschap inspireert me. Voor mij zijn dit de perfecte ingrediënten om na te kunnen denken over de vragen die ik heb als mens en hoe ik dit het beste kan verwerken tot een beeld.
Ik heb een aantal keren duinen gebruikt in mijn werk. Duinen zijn ongrijpbaar, voortdurend in beweging. Voor mij zijn ze het volmaakte decor voor mijn beelden. Ik neem mijn beelden mee het strand op en fotografeer ze in dit magische bewegende landschap. In mijn werkplaats zijn de sculpturen nog fossielen, maar de duinen zorgen ervoor dat mijn beelden tot leven komen. Ik krijg wel eens de vraag of het eiland op een gegeven moment niet gaat vervelen. Bij mij is dat onmogelijk, want ik zou in nog geen mensenleven alle manieren kunnen verkennen waarop je het eiland kunt zien.
Worm door Klasiena Soepboer
Romy over haar werk
Ik heb een eigen klein sfeervol atelier aan de Langestreek, waar ik mijn foto`s en schilderijen tentoonstel en nautische accessoires verkoop. Schilderen doe ik meest in mijn atelier en op onze schilderclub “de Kwast”. Ik gebruik olieverf en werk met verschillende technieken; nat in nat of alla prima waarbij nieuwe verf wordt toegevoegd aan voorafgaande lagen nog natte verf. Ook de glaceertechniek – laag over laag verven, waarbij de onderliggende lagen volkomen gedroogd moeten zijn – pas ik veel toe. Zowel met penseel als met het paletmes probeer ik mijn gevoel over te brengen op het doek.
Fotograferen is mijn andere passie, spelen met licht, vastleggen van het moment.
Ik fotografeer niet alleen landschappen, maar doe ook familie-, gezins- en bruidsfotografie. De locatie is dan vaak in de duinen en op het strand, ik ben dan ook altijd afhankelijk van het weer en van het ‘natuurlijke’ licht.
Olieverfschilderij duinen en strand door Romy Dam
Kunstroute ‘Het losse land’
Wij zitten allebei in de kunstvereniging ‘Sjain’ (sjain betekent: kijken) die in september 2020 de kunstroute ‘Het losse land’ organiseert. Vanaf het eiland noemen we Nederland vaak ‘het vasteland’ of ‘de wal’. ‘Het losse land’ verwijst naar de constante beweging van het eiland. Aan de ene kant verdwijnt zand en aan de andere kant groeit het aan. Hoe zien kunstenaars beweging in het landschap van Schiermonnikoog? Van zaterdag 12 september t/m zondag 20 september 2020 kunt u dit zien en beleven tijdens de kunstroute. De route loopt langs diverse ateliers en locaties in het dorp. Kijk voor meer informatie op www.sjain.nl/routekaart/. U bent van harte welkom!
Tekst: Klasiena Soepboer en Romy Dam-Hettenvan
Dit artikel verscheen in ons kwartaalblad Duin. Wilt u meer weten over de Nederlandse kust? Word donateur en ontvang Duin voortaan elk kwartaal. Of vraag een gratis proefexemplaar aan.
