Duinflora in kaart
Als je langs de kust wandelt of fietst zie je een scala aan bloemen en planten langs je route. De algemene soorten domineren het landschap en zijn een onmisbaar onderdeel van de leefgemeenschap in de duinen. Sommige soorten vind je niet perse langs de hele Nederlandse kust, maar juist geconcentreerd in een bepaald gebied, zoals in de grijze duinen die kenmerkend zijn voor het kalkarme waddengebied.
De financiering van het natuurbeheer in de duinen is in handen van de provincies. Om aan te tonen dat het natuurbeheer langs de kust op orde is, wordt alle flora ongeveer om de 10 jaar in kaart gebracht. Duinconsulent Piet Zumkehr is in 2020 samen met Ecologisch Adviesbureau Altenburg & Wymenga in opdracht van Staatsbosbeheer met deze schone taak de duinen van de Terschelling ingetrokken.
Het zandblauwtje loopt liever geen blauwtje
Een soort die het opvallend goed doet op Terschelling is het zandblauwtje. Een prachtig blauw bloempje dat zich het prettigst voelt op kalkarme grond. In oudere binnenduinen zie je ze in grote aantallen, maar dat is niet vanzelfsprekend. Het plantje is afhankelijk van de kleinschalige zandverstuivingen. Als in deze duinen onvoldoende dynamiek aanwezig is, wordt het zandblauwtje verdrongen door grovere plantensoorten. Een enkele ingreep om de dominante plantengroei te verwijderen levert voor het zandblauwtje al voordeel op.
Op Terschelling wordt de duinheide plaatselijk gechopperd en alles wat boven de grond uitsteekt verwijderd. De overheersende heidevegetatie verdwijnt tijdelijk en het zandblauwtje keert vrijwel direct in grote getalen terug. Op Vlieland komt het zandblauwtje eveneens veel voor. Op Ameland ook, maar wel in minder mate. De Noordhollandse duinen tussen Bergen en Schoorl is ook een gebied waar het zandblauwtje graag vertoeft. Schiermonnikoog heeft kalkhoudende duinen. Het zandblauwtje gaat dit eiland liever uit de weg.
Terrestrische korstmossen
In de grijze duinen is een grijsblauwe laag van korstmossen een algemeen beeld. Er zijn verschillende soorten, maar op de Waddeneilanden domineert het open rendiermos. De verspreiding van dit algemene korstmos is in 2020 ook in kaart gebracht. Foto’s van locaties uit verschillende jaren tonen aan dat de korstmosbedekking geleidelijk is toegenomen. Rond de eeuwwisseling is zwavel uit de atmosfeer verdwenen wat een positief effect heeft op de ontwikkeling van deze organismen. Korstmossen zijn matig bestand tegen intensieve betreding, bijvoorbeeld als de duinen door vee wordt begraasd. Maar als het vee in de graasgebieden goed wordt gespreid hebben de korstmossen voldoende de kans om te overleven.
Het gaat goed
Ook in begraasde gebieden op Terschelling is de flora geïnventariseerd. Wat blijkt? Veel belangrijke plantensoorten zijn toegenomen. De koeien en paarden vreten de dominante grassen weg, waardoor veel planten voldoende ruimte krijgen terug te keren en zich uit te breiden. Het bewijs dat begrazing een positief effect heeft op de flora in de duinen.
Er zijn in 2020 rond de 150 rode-lijst-soorten en andere kenmerkende soorten vastgelegd op verspreidingskaarten. De inventarisatie toont aan dat de aantallen van de meeste soorten niet teruglopen. En dat is goed nieuws! Belangrijk werk voor nu en later om de flora in de duinen in evenwicht te houden.
