Auteur: Gert van der Laan
Duinschilder Dirck Nab legt al meer dan 40 jaar de essentie vast van het duin in tekeningen en schilderijen. In juni verschijnt zijn nieuwste boek: Getekend Landschap. Kunstkenners, dichters én natuurkenners bewonderen zijn werk. Wie is Dirck Nab?
Huigen Leeflang, conservator van het Rijksprentenkabinet in het Rijksmuseum, typeert het werk van Dirck Nab als “een uitgesproken, zeer ontwikkeld en herkenbaar handschrift. Bepaalde motieven komen veelvuldig terug: duinpannen beschut met ritmisch gearceerd helmgras, de eindeloze deining van heuveltjes, onderbroken door wat oplichtend zand, lussen in bruin krijt die volkomen overtuigen als wolken flarden. Nooit vervelen ze, de weidse panorama’s. Hij probeert onbevangen naar de wereld te kijken en deze al tekenend te doorgronden”.
Waarom duinschilder?
Zelf zegt Dirck Nab over zijn werken: “Ik teken graag mijn omgeving en de duinen fascineren me; het is een levende ongerepte natuur die me nooit verveelt. Iedere maandag ga ik het duin in om te schetsen, vaak samen met een vriend Thomas die een stukje verderop gaat zitten. Schilderen doe ik in mijn atelier; mijn schilderijen van duinen en zee zijn meer abstract. ‘En plein air’ schilderen doe ik niet: een ezel en verf meeslepen het duin in en dan met een nat doek terug naar huis, daar ben ik niet van. Ik neem een schetsboek mee, houtskool, krijt en wat potloden. Zo buiten schetsen kan bijna altijd: in de winter wat korter; een regenbui trekt aan zee vaak snel over en we zoeken een plekje uit de wind als het hard waait. Ik werk graag met houtskool: mooi om patronen snel aan te geven en de golfbeweging vast te leggen. Dirck Nab volgde zijn opleiding schilderen aan de Vrije Academie in den Haag. Hij exposeert in galeries en musea in binnen- en buitenland. Zijn tekeningen, houtsnede’s en een schetsboek in groot formaat zijn aangekocht door het Prentenkabinet van het Rijksmuseum te Amsterdam.
Duinen worden golven
Zijn werk en zijn manier van werken is een inspiratiebron voor dichters. Schrijver en dichter Sjoerd Kuyper beschrijft als volgt hoe Dirck Nab werkt: “Hij tekent snel, als bezeten, zelfs als het land er roerloos bij ligt en hem alle tijd gunt. Hij werpt een snelle blik op wat hij zien wil, gulzig als een leguanentong, dan gaat zijn hand tekeer op het papier. Ik zag hem kijken, ik zag zijn hand flitsend over het papier gaan, maar ik kon nooit zien wat daar ontstond. Ik dacht: het zal wel mooi zijn. Het was altijd mooier.”
Ineke Holzhaus maakt gedichten bij de tekeningen van Dirck Nab: Hij tekent in de duinen de duinen. Ogen als van een Mongoolse krijger turen ook binnenskamers naar de einder op het lege doek – pupillen staan klein naar de zon en duinen worden golven terwijl het krijt zijn huid intrekt.
Het mooiste duin?
De duinen tussen Castricum en Egmond, dicht bij zijn woonplaats Bakkum, zijn favoriet. Niet speciaal een hoge duintop; van Dirck hoeft niet zo spectaculair. Eerder zoekt hij een plekje dat niet gelijk zo opvalt, misschien dat daar de schoonheid in zit. Een duinvallei met duinruggen waardoor het vooral bij onstuimig weer lijkt alsof de zee doorloopt in de duinen. Storm geeft mooie luchten waarbij de lucht zich ondergeschikt aan het landschap presenteert en de wind de golfbewegingen in het duin accentueert.
Zo’n soort plek, daar komt hij graag en gaat er soms maanden achtereen naar toe. Precies dat plekje zal je niet vinden als je er in het duin naar zou speuren. “Ik ging eens het duin in met een heel precieze schilder. Nadat we ons geïnstalleerd hadden liep hij weg: in de verte lag een blauwe plastic emmer; dat paste niet in zijn beeld!” De schetsen van Dirck zijn niet de exacte weergave van de plek. De compositie en de licht/donker balans zijn het belangrijkst; dat totaal maakt volgens hem of een tekening goed is. De dennen tekent hij niet: die zijn te donker en passen niet in zijn beeld.
Schrijvers over de natuur in de duinen vragen Dirck soms om tekeningen ter illustratie van hun boeken. Een schets van kraaiheide in de duinen van Bergen siert de omslag van het proefschrift van Bert Buizer, een natuurvorser die promoveerde op de gevolgen van klimaatverandering op planten. Rolf Roos, uitgever van de reeks Duinen en Mensen
vroeg Dirck om tekeningen in zijn boeken over Texel (2013) en Voorne (2023). “Rolf liet me wat bijzondere plekken op Voorne zien, waarna ik twee dagen in de duinen van Voorne heb zitten tekenen: heel bijzonder die mooie duinen met Europoort op de achtergrond”.
Oog voor de natuur
Het duingebied verandert, ziet Dirck: “de laatste jaren zie en hoor ik steeds minder zangvogels, zoals de tapuit. De wulp heb ik ook al heel lang niet meer gehoord. In de coronatijd heb ik etsen gemaakt van bloeiende planten in de duinen zoals vingerhoedskruid, akelei, klaproos en teunisbloem. Vooral de teunisbloem vind ik fascinerend, wanneer bij het invallen van de avond deze bloemen letterlijk open gaan als kleine lampjes.”
Tijdloos
De presentatie van het boek ‘Getekend Landschap’ vind dit voorjaar plaats in Parijs en Bergen (NH), met een kleine expositie. In Parijs exposeerde hij eerder in de galerie van Magnum van de internationale topfotografen. Dit werk is afgedrukt op een twintigtal bladzijden in de Franse revue Le Cahier Dessiné nr 11 (2016) onder de titel ‘Dirck Nab L’intemporel’.
Bij de Eerste Bergensche Boekhandel is werk uit het boek tentoongesteld van 24 juni tot 22 juli. Het boek zelf wordt uitgegeven door Waanders en bevat naast het tekenwerk van Dirck Nab bijdrages van verschillende schrijvers en dichters met een voorwoord van Taco Dibbets, directeur van het Rijksmuseum.