Auteur: Gert van der Laan.
Folkert Abma, natuurgids en fotograaf (foto dewittehaas.nl)
Stil zitten of achterna lopen?
‘Als je vogels wilt bekijken moet je niet naar ze toelopen, dan vliegen ze weg. Je kunt beter stil gaan zitten, dan komen ze naar je toe. Ook bij hazen is dat het geval. Hazen kunnen geen diepte zien en komen dan soms nieuwsgierig naar je toe. Kijk maar naar deze foto, waarop je ziet hoe een haas op enkele meters afstand van mij lamsoor eet.
Bij vogels helpt het opkomend water ook: aan de Waddenkust komen ze al foeragerend dichterbij en ook op het strand komen de strandlopertjes dan beter in zicht’. Via duinconsulent Marcel Fennis kwam ik in contact met Folkert Abma die z’n hele leven al op Schiermonnikoog woont en zijn verwondering en kennis van de natuur graag deelt met anderen. Als natuurgids organiseert hij wandelingen en fotoworkshops. Ik vraag hem naar de manier waarop hij zijn kennis overdraagt.
Buntgras, Duinviooltjes en Zomersneeuw
“Waarom staat deze boom of paddenstoel hier? Met dat soort vragen probeer ik mensen tijdens een wandeling beter naar de natuur te laten kijken en wijs ook graag op kleine dingen met een verhaal erachter. Zoals het overleven van buntgras op kaal strand in de stuifduinen. Het heeft een blauwe kleur zodat het niet te heet wordt, het is compact en weet ook dauw op te vangen!
Ook sta ik graag stil bij het duinviooltje dat met haar tere uiterlijk door een diep wortelstelsel goed aan de dynamiek van de duinen is aangepast. Of Zomersneeuw: een witte korstmos die groen wordt als je er wat water over giet. Heel bijzonder om dit als een natuurproef met eigen ogen te zien.”
Eiland in beweging
“Ook grote dingen. zoals de invloed van de getijden, laat ik graag zien. Sommige mensen hebben dit nooit ervaren en beseffen het pas als je toont hoe het opkomend water je op het rif kan verrassen. Om de grote veranderingen als de beweging van het eiland in oostelijke richting te laten zien zijn kaarten van het eiland nodig.
Van nature verplaatst het zand van de Waddeneilanden zich in oostelijke richting omdat de vloedstroom van de Noordzee sterker is dan de ebstroom. Het unieke daarvan is dat je op de wadden alle stadia van duinvorming kunt zien. In het oosten vind je jonge duintjes met veel dynamiek onder invloed van de zee. Het landschap kan er na een stormvloed compleet anders uitzien. Naast biestarwegras vind je er planten als blauwe zeedistel, zeewolfsmelk en strandduizendguldenkruid.
De oudste duinen van Schiermonnikoog bevinden zich aan de westkant van het eiland. Hier zorgen regen en kwelwater samen met niveauverschillen voor een herverdeling van water en kalk. Je vindt er zuurminnende en kalkminnende planten op een korte afstand van elkaar.
De afwisseling tussen nat en droog in combinatie met warmte in de grijze duinen schept een omgeving die voldoet aan de bestaansvoorwaarden voor sommige dieren. Duinparelmoervlinders bijvoorbeeld, bezoeken planten met veel nectar in de vochtige duinvalleien en leggen hun eitjes op duinviooltjes van de duinhellingen. Om te slapen kiezen ze graag een stevige plant als een orchidee.”
Lepelaars in beeld
Begin oktober zag ik een grote groep lepelaars bij de Westerplas, een zoetwatermeertje aan de zuidwestkant van het eiland. Ik begin over het trekgedrag van lepelaars die in de winter vaak naar het zuiden trekken en zo fraai beschreven door Theunis Piersma, Petra de Goeij en anderen aan de hand van het leven van één lepelaar Sinagote (https://noordboek.nl/boek/sinagote/). Folkert weet er veel meer van: bescheiden vertelt hij dat in dit boek een aantal foto’s dat hij gemaakt heeft zijn opgenomen. Zo’n mooie foto als die van de vliegende lepelaar met een takje in de bek met de vuurtoren van Schiermonnikoog op de achtergrond zul je niet snel maken.
De Witte Haas?
Marjolein, de partner van Folkert die ook natuurfotograaf is, kwam in 2016 een witte haas tegen tijdens een fietstocht langs de Groninger Waddenkust. Ze fotografeerde deze; een geluksmomentje! De Witte Haes was ook de naam van een schip, beladen met goud en ivoor dat in 1674 strandde voor de kust van Schiermonnikoog.
Samen hebben ze hun onderneming, die op natuurfotografie is gefocust, De Witte Haas genoemd https://dewittehaas.nl/. Ook maken ze jaarlijks de Schiermonnikoger Almanak. Na een wandeling of fotoworkshop met Folkert Abma ben je ongetwijfeld een natuurervaring rijker.
